Choroba nowotworowa całkowicie zmienia życie pacjenta. Już w momencie diagnozy pojawia się wiele obaw i wątpliwości. Dotyczą one głównie rokowania oraz zaplanowanego schematu leczenia.

Pacjent zaczyna się również zastanawiać nad pytaniem: "Czy z chorobą nowotworową mogę żyć tak jak dotychczas?"

 

Przeciwwskazania w chorobie nowotworowej

Wiele zależy od rodzaju nowotworu oraz od wybranego schematu leczenia. Szczegółowe zagadnienia omawiamy poniżej. Znajdziesz je też w spisie treści.

W zależności od lokalizacji i zaawansowania nowotworu podejmuje się:

• leczenie chirurgiczne,
• radioterapię,
• chemioterapię,
• hormonoterapię
• bądź leczenie biologiczne.

W chorobie nowotworowej bardzo często stosuje się leczenie skojarzone tzn. po operacyjnym usunięciu guza stosuje się radioterapię i chemioterapię.

Rozpoznanie choroby nowotworowej: podstawowy krok do leczenia

Rozpoznanie choroby nowotworowej jest jednoznaczne z zapoczątkowaniem długiego i wymagającego procesu leczenia. Zadaniem onkologa jest przeprowadzenie pacjenta przez ten okres w sposób jak najmniej uciążliwy, dbając jednocześnie o jak największą skuteczność terapii. W dużej dynamice rozwoju medycyny onkologicznej pojawiają się nowe metody leczenia, które mogą pomóc chorym na raka.

Jednak zawsze warto mieć na uwadze, że leczenie onkologiczne, niezależnie od stopnia zaawansowania choroby, ma swoje wskazania i przeciwwskazania. Wybór odpowiednich metod leczenia zależy od wielu czynników, w tym od samej choroby i jej leczenia, a także od indywidualnej sytuacji pacjenta.

Główne zbadane przeciwwskazania dla chorych na nowotwory

Podstawowym przeciwwskazaniem dla pacjentów w trakcie chemioterapii jest przebywanie na słońcu z powodu dużego ryzyka udaru.

• Poza tym przez co najmniej 6 tygodni po chemioterapii u pacjentów może wystąpić reakcja fotouczulająca. Na skórze mogą pojawić się brunatne, trudne do zlikwidowania plamy. Jednym z najczęstszych skutków ubocznych chemioterapii jest utrata włosów. Również z tego względu należy chronić skórę i cienkie włosy przed słońcem.
• Długotrwałe przebywanie na słońcu jest również niewskazane u pacjentów poddawanych radioterapii ze względu na ryzyko poparzenia w miejscach napromieniowania. Takie ryzyko utrzymuje się 6 tygodni po zakończonym leczeniu.
• Pacjenci z cierpiący na raka po zabiegach operacyjnych powinni unikać sytuacji, w których może dojść do zakażenia ran pooperacyjnych lub do rozejścia się zespoleń. Do 6 tygodni po zabiegu operacyjnym nie należy zatem chodzić na basen, ani też kąpać się w morzu, czy jeziorach ze względu na duże ryzyko infekcji.
• Należy unikać podnoszenia ciężarów, choćby najlżejszych, szczególnie po operacjach w obrębie jamy brzusznej. Dźwiganie ciężkich przedmiotów po zabiegu operacyjnym może doprowadzić do powstania przepukliny, rozejścia się zespoleń, a w konsekwencji do konieczności przeprowadzenia kolejnej operacji.
• Kolejnym przeciwwskazaniem dla pacjentów z chorobą nowotworową może być leczenie uzdrowiskowe. Dotyczy to pacjentów z czynną chorobą nowotworową, pacjentów w trakcie chemioterapii oraz pacjentów, u których nie minął rok od zakończenia leczenia operacyjnego lub zachowawczego. Według wspólnego stanowiska krajowych konsultantów w balneologii i onkologii, osoby po leczeniu nowotworów takich jak: czerniak, białaczka, ziarnica złośliwa, chłoniak złośliwy i nowotwory nerek, mogą korzystać z leczenia uzdrowiskowego nie wcześniej niż 5 lat od zakończenia leczenia. 

Fakty i mity odnośnie choroby nowotworowej

Wśród osób chorych na nowotwory, często pojawiają się różnego rodzaju mity dotyczące choroby, jak i sposobów jej leczenia. Podczas leczenia onkologicznego, bardzo ważne jest, aby pacjent miał pełną świadomość swojej choroby oraz zrozumiał zasady i cele terapii. Informacje te mogą znacząco wpłynąć na jakość życia pacjentów oraz przyczynić się do zwiększenia skuteczności leczenia.

Jednym z mitów jest stosowanie fizjoterapii w onkologii. Robić, nie robić? - odpowiedź jest niejednoznaczna, zależy bowiem od przypadku

Decyzja o zastosowaniu masażu, czy też innych zabiegów fizykalnych w miejscu leczenia nowotworu lub przyległych obszarach, wymaga wnikliwego rozważenia przez specjalistę. Masaż u osób leczonych z powodu chorób nowotworowych powinnien być podjęty z ostrożnością, biorąc pod uwagę możliwość nasilenia i rozwój choroby.

Kolejne mity znajdziecie Państwo na stronie zwrotnikraka - polecamy.

A co z aktywnością fizyczną? Czy jest zalecana w onkologii?

Ćwiczenia fizyczne i ruch są wręcz wskazane! 

Warto jednak pamiętać, że osoby w trakcie leczenia nowotworów są osłabione i szybciej się męczą. Należy zatem ściśle dostosować plan aktywności do ich możliwości.

Chociaż nie ma ćwiczeń bezwzględnie zakazanych w chorobie nowotworowej, to istnieją ograniczenia w podejmowaniu aktywności fizycznej wynikające z aktualnego stanu zdrowia.

Aktywność fizyczna o dużej intensywności (np. bieganie, trening siłowy) jest przeciwwskazana u pacjentów z niedokrwistością, u których stężenie hemoglobiny spada poniżej 10g/dl. W innych przypadkach, jak najbardziej wskazane, szczególnie po 50 roku życia. Warto podkreślić że temat treningu siłowego i cardio jest ostatnio mocno rozwijany w nauce i liczne badania dowodzą jego skuteczności.

U osób z poziomem limfocytów poniżej 3000/mm3 przeciwwskazane są ćwiczenia obarczone ryzykiem infekcji np. pływanie, morsowanie. Z kolei pacjenci z małopłytkowością powinni unikać sportów wiążących się z ryzykiem urazów np. narciarstwo, łyzworolki itd.

Również rodzaj nowotworu powoduje ograniczenia w uprawianiu sportu np. osoba po leczeniu nowotworu odbytu nie powinna uprawiać kolarstwa.

Jakie przeciwwskazania żywieniowe niesie ze sobą choroba nowotworowa?

• W trakcie leczenia nie jest wskazane jedzenie produktów starych, długo lub niewłaściwie przechowywanych po otworzeniu opakowania.
• Przeciwwskazane są produkty wysoko przetworzone, wędzone, zbyt mocno spieczone (np. grillowane), marynowane, mocno solone czy wielokrotnie odgrzewane.
• Jeśli spożycie wybranych produktów (np. cebula, kapusta) powoduje dyskomfort lub dolegliwości (napęczniały brzuch, niestrawność, ociężenie), należy z nich zrezygnować.
• Należy wykluczyć ze swojej diety wszelkie produkty zawierające w swoim składzie azotany, azotyny, glutaminian sodu, utwardzony tłuszcz palmowy, syropy glukozowo-fruktozowe.
• W trakcie leczenia przeciwnowotworowego nie należy spożywać alkoholu.
• Pacjenci przyjmujący chemioterapię, hormonoterapię czy inne leki przeciwnowotworowe nie powinni spożywać grejpfrutów i soku grejpfrutowego. Zawarte w nich substancje wchodzą w interakcje z lekami zaburzając ich działanie.
• W trakcie terapii przeciwnowotworowej pacjenci bardzo często zmagają się ze skutkami ubocznymi leczenia takimi jak: wymioty, biegunka czy zaparcia.
• W przypadku wystąpienia mdłości czy wymiotów przeciwwskazane są duże porcje posiłków. Nie należy jeść wówczas bardzo gorących lub zimnych posiłków. Niewskazane są potrawy zbyt słodkie i zbyt pikantne. Również dania mocno aromatyczne mogą nasilić dolegliwości wymiotne. Dlatego też doskonałym rozwiązaniem jest zupełnie bezsmakowa dieta w proszku Immax którą można również dodać do każdej potrawy spożywanej przez pacjenta.
• Pacjenci zmagającymi się z biegunkami podczas terapii przeciwnowotworowej powinni unikać mleka i produktów mlecznych, gdyż mogą one nasilać dolegliwości. W dużym stopniu dotyczy to pacjentów w trakcie radioterapii okolic jamy brzusznej (nowotwór jajników, prostaty, jelita grubego, macicy). W przypadku wystąpienia biegunki przeciwwskazana jest dieta Wskazana jest dieta
  lekkostrawna – BRAT (z ang. Banana, Rice, Apple, Toast).
  Prawie wszystkie produkty w naszej ofercie są bezlaktozowe, dzięki czemu możesz wzmocnić kaloryczność posiłków i uzupełnić brakujące w diecie mikroelementy. 

Szukasz więcej informacji na temat wzmocnienia organizmu pacjenta w chorobie nowotworowej? Zobacz polecany dział.

Czego zdecydowanie nie wolno jeść w trakcie leczenia onkologicznego?

Pacjenci powinni unikać czerwonego mięsa oraz nadmiernych ilości soli - ta obecna jest prawie w każdym pokarmie i dosalanie do smaku jest zupełnie nie potrzebne - nawet wśród osób zdrowych. Rekomendacja nie mówi, że czerwone mięso (a zatem wołowina, wieprzowina, cielęcina) powinny być kompletnie wykluczone z diety. Należy zredukować ilość spożywanego mięsa do 500 g tygodniowo.

Czy nowotwór "lubi" słodycze? - Nie

Niestety nie można złagodzić rozrostu raka wykluczając cukry z diety, choć na pewno słodycze nie są wskazane wśród osób leczonych z powodu choroby nowotworowej.

Leczenie  zdecydowanie powinno przebiegać w kontrolowanych warunkach pod okiem dietetyka. Jeśli pacjent ma złe nawyki żywieniowe, stosuje używki, niepotrzebne suplementy należy go kontrolować, a on sam powinien "trzymać fason" nawet rok po zakończeniu terapii (i dłużej). Z reguły wiele osób chorych na raka zmienia swoje nawyki żywieniowe w początkowych stadiach od diagnozy choroby. Należy podtrzymywać ich wolę walki przynajmniej przez pierwsze dwa miesiące, aż zdrowe zachowanie nie stanie się nawykiem i utrwali w ich codziennym działaniu walki z chorobą.

Jakie jedzenie zapobiega rozwojowi raka?

Tak zwane substancje antyrakowe zawierają jeżyny, jagody, borówki, truskawki i czarne porzeczki. Mają one wiele antyoksydantów oraz witamin.

Zbadane substancje o działaniu antyrakowym to:

• czosnek i cebula oraz winogrona i owoce miękkie, a także cytrusy - oferują działanie redukujące potencjał kancerogenny
• zielona herbata, kurkuma i soja, a także warzywa kapustowate i gorzka czekolada - wpływają na hamowanie wzrostu komórek guzów
• kurkuma, soja, warzywa kapustowate, a także czosnek i cebula - przyczyniają się do obumierania guza
• te same składniki co wyżej oraz zielona herbata i tłuszcze omega-3 - ingerują w proces angiogenezy
• kurkuma, cytrusy, tłuszcze omega-3 - skutecznie wpływają na system odpornościowy

Zaparcia to również bardzo częsty problem pacjentów onkologicznych

Cierpi na nie 40% osób będących w początkowym stadium choroby i aż 90% osób z zaawansowaną chorobą nowotworową. Przeciwwskazania dietetyczne w przypadku wystąpienia zaparć dotyczą głównie spożycia węglowodanów prostych (głównie pod postacią słodyczy, deserów, białego pieczywa, białego ryżu) oraz tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.

Przeciwwskazane jest palenie papierosów, ponieważ tytoń upośledza skurcze perystaltyczne jelit.

Wskazane jest spożywanie większej ilości błonnika połączone z odpowiednim nawadnianiem organizmu. Do przygotowanych potraw można dodać gotową mieszankę błonnika w płynie Nutregi FIBRE+ lub spożywać go osobno jako uzupełnienie diety. Osoby cierpiące na brak apetytu mogą skorzystać z gotowych diet kompletnych z dodatkiem błonnika, gdzie w małej objętości można spożyć wiele wartości odżywczych. Nutrego FIBRE+ jest dobrym przykładem takiej diety z wysoką zawartością błonnika.

Zaparcia u pacjentów z chorobą nowotworową bardzo często są skutkiem ubocznym przyjmowania leków opioidowych. Leki te powodują paraliż jelit. W takiej sytuacji spożycie większej ilości błonnika należy skonsultować ze swoim lekarzem prowadzącym.

 

Jeżeli z powodu braku apetytu, nudności lub przebytego zabiegu operacyjnego pacjent nie ma możliwości zjedzenia odpowiedniej ilości pożywienia należy uzupełniać dietę tradycyjną produktami żywienia medycznego - aby uchronić przed ryzykiem niedożywienia.  Odpowiedni będzie tu drink odżywczy Nutrego FORTE dostępny w 6 pysznych smakach. Stosuje się go zarówno jako uzupełnienie diety, albo jako kompletną dietę dzienną. Szczegóły w opisach produktów.

 

W naszym sklepie internetowym nutrego.pl znajdziecie Państwo pełną ofertę gotowych diet zarówno płynnych jak i w proszkach. Zapraszamy także do kontaktu z naszymi dietetykami.

Czy masaż pomaga na problemy z zaparciami?

U pacjentów z nowotworem często dochodzi do problemów z zaparciami. Niestety masaż nie jest tutaj dobrym rozwiązaniem, bo nie leczy źródła problemu, a może jedynie pomagać miejscowo. Nie rekomenduje się go z uwagi na nacisk miejsca wrażliwego, objętego chorobą.

 

Więcej informacji na temat żywienia w onkologii znajdziesz w tym dziale.

Podsumowując w krótki sposób można powiedzieć, że niestosowanie przeciwwskazań może sprzyjać nasileniu i rozwojowi choroby nowotworowej . Rekomendujemy stosowanie wytycznych już od momentu rozpoznania choroby.

Pytania i odpowiedzi:

Czy rehabilitacja w uzdrowisku zapewnia standardy, o których mowa w tym tekście?

Tak, w większości są to respektowane normy i na szczęście uzdrowiska wyposażone są w środki i zasady działania spełniające większość wymogów. W dodatku na miejscu czeka na chorego zespół specjalistów, który poprawia jakość życia z chorobą. Ponadto możemy liczyć iż podczas wyjazdu odbywa się zaawansowana rehabilitacja pacjentów - często wykorzystująca naturalne formy ruchu oraz zabiegi specjalistyczne. Dla bezpieczeństwa pacjenta należy jednak zachować zasadę ograniczonego zaufania i konsultować działanie pracowników uzdrowiska. Wiemy, jak jest to trudne, ale niestety konieczne w naszych realiach.

Co to jest nowotwór złośliwy i czy przeciwwskazania wobec niego są bardziej rygorystyczne?

Nowotwór złośliwy (innymi słowy rak, w przeciwieństwie do nowotworu niezłośliwego) wykazuje stały rozrost i rozprzestrzenianie się komórek nowotworowych. Za jego sprawą może dojść do przerzutów i niszczącego działania innych narządów.

Czy przeciwwskazania są bardziej rygorystyczne? Teoretycznie tak, ale zależy specyficznie od choroby. Jej miejscowego działania. Warto tu zastosować się do wszystkich porad z naszego artykułu, niezależnie od stanu nowotworu - świadome działanie skutecznie hamuje rozwój choroby w wielu przypadkach. Nie ma zaś jednej, sprawdzonej ścieżki dla każdego.

Jak powstają nowotwory i w jakim stadium można jeszcze "używać życia"?

Nowotwory powstają dość długo zanim zostaną wykryte i z uwagi na małą ilość komórek są nieszkodliwe, a także nie wywołują znaczących zmian w organizmie w fazie wzrostowej. W tym etapie pacjent jest nieświadomy choroby, dopiero po diagnozie, nowotwór jest zwykle zaawansowany i wtedy należy zacząć przestawiać się na pełne utrzymywanie wytycznych.

Jeśli zdarzy się sytuacja, że nowotwór zostanie wykryty wcześniej warto podjąć wszelkie środki, aby zdusić go w zarodku. Nie zalecamy szczególnie aktywności, które napędzają wzrost komórek nowotworowych.

Dlaczego choroba nowotworowa jest przeciwwskazaniem do fizjoterapii?

Zabiegów terapeutycznych należy unikać w miejscu leczenia nowotworu, ale też w obszarach przyległych do miejsca leczenia. Niestety, fizjoterapia z reguły pracuje na naczyniach połączonych, toteż nie da się jej wyizolować, tak aby była skuteczna. Z tego powodu zwykle odradza się wykonywanie zabiegów fizjoterapeutycznych, chyba że dotyczą zupełnie innych partii ciała (kontynuują leczenie jakiegoś innego schorzenia).

Z rezerwą należy też podchodzić do zabiegów o silnym działaniu ogólnoustrojowym - typu sauna, krioterapia, duży i ekstremalny wysiłek fizyczny.

Nie brakuje również sytuacji, w których masaż jest wręcz wskazany, na przykład w przypadku obrzęku chłonnego dokonuje się masażu jako metody drenażu chłonnego.

Korzyści z fizykoterapii i masażu są liczne, ale mogą być przyćmione kiedy podczas masażu u osób leczonych dochodzi do uciskania miejsc narażonych na terapie lecznicze.

Niestety zagadnienie jest zbyt obszerne, abyśmy mogli kompleksowo je tutaj omówić. Wymaga monograficznego opracowania.

Rehabilitacja onkologiczna

Rehabilitacja onkologiczna jest nieodłącznym elementem procesu leczenia nowotworu. Zawiera ona w sobie różne techniki i metody, takie jak fizjoterapia, chemioterapia, radioterapia czy rehabilitacja uzdrowiskowa. Wszystkie te metody są ukierunkowane na pomoc pacjentowi w zmaganiu się z następstwami leczenia, jak i z objawami samej choroby.

Stosowanie zabiegów rehabilitacyjnych, w tym fizykoterapii w onkologii, jest zalecane na różnych etapach leczenia – przed rozpoczęciem leczenia, w czasie leczenia i po jego zakończeniu. Wykonywanie ćwiczeń fizycznych, ręczny drenaż chłonny czy zastosowanie masażu u pacjenta onkologicznego, mogą przynieść wyraźne korzyści. Nie zawsze co prawda pomagają one złagodzić skutki choroby, a przeważnie (jeżeli nie występują przeciwwskazania) poprawiają jakość życia osoby chorej.

Pomimo dużej dynamiki rozwoju metod leczenia nowotworów, zawsze istnieją sytuacje, gdzie stosowanie zabiegów rehabilitacyjnych jest niezalecane. W przypadku osób chorujących na nowotwory, przeciwwskazania do rehabilitacji mogą wynikać z nasilenia objawów choroby, z zaawansowania samej choroby lub z powodu zastosowanego leczenia chemioterapią lub radioterapią.

Fizykoterapia u chorych onkologicznych

Istotnym elementem leczenia onkologicznego jest fizykoterapia. Właściwe zastosowanie zabiegów fizykalnych i masażu może przynieść pacjentowi takie korzyści jak zmniejszenie miejscowego odczucia bólu, czy poprawa samopoczucia. Jednak, w przypadku chorób nowotworowych, należy ostrożnie stosować metody o dużym ogólnoustrojowym oddziaływaniu.