Doustne suplementy pokarmowe w chorobie 

Czym są doustne suplementy pokarmowe (ONS)?

Doustne suplementy pokarmowe to preparaty, które dostarczają organizmowi niezbędne składniki odżywcze w skoncentrowanej formie. Ich głównym celem jest uzupełnienie diety w witaminy, minerały, białka, kwasy tłuszczowe i inne substancje, które mogą być trudne do uzyskania w wystarczającej ilości z codziennego pożywienia. Są one również używane w przypadkach, gdy z powodu różnych schorzeń tradycyjne metody żywienia okazują się niewystarczające (T. Cederholm i współpracownicy, 2017).

Dlaczego suplementy pokarmowe są ważne w chorobie?

Kiedy jesteśmy chorzy, nasze ciało potrzebuje dodatkowego wsparcia. Układ odpornościowy może wymagać większych ilości witamin i minerałów, a procesy regeneracyjne mogą być bardziej intensywne. Suplementy pokarmowe pomagają uzupełnić te braki, wspierając organizm w walce z chorobą i przyspieszając powrót do zdrowia.

Nie ma jednej właściwej odpowiedzi na to, jaki preparat stosować i uniwersalnego rozwiązania dla wszystkich pacjentów. Z tego powodu oferta żywienia medycznego zawsze jest szeroka.

Co powinny zawierać doustne suplementy pokarmowe stosowane w chorobie nowotworowej?

Doustne suplementy pokarmowe powinny być łatwo przyswajalne, dobrze tolerowane przez organizm oraz dostępne w różnych smakach, aby urozmaicić dietę pacjenta i zachęcić go do spożywania. W przypadku pacjentów z chorobą nowotworową, suplementacja pokarmowa może być niezbędna, aby zapewnić odpowiednie wsparcie żywieniowe i zminimalizować skutki uboczne leczenia.

Żywienie medyczne realizuje cele omawianej suplementacji i jest rekomendowane w rozmaitych chorobach jako kwalifikowane wsparcie żywieniowe. Już od ponad dziesięciu lat jest wskazaniem w postępowaniu. W tym kontekście warto także zapoznać się z tematem prehabilitacji.

Rekomendowany skład preparatów żywienia medycznego

Doustne suplementy pokarmowe stosowane w chorobie nowotworowej powinny zawierać odpowiednio zbilansowane składniki odżywcze, aby wspomóc organizm w walce z chorobą i zapobiec niedożywieniu. Przeważnie kładzie się nacisk na:

1. Białko: Wysoka zawartość białka jest istotna dla regeneracji tkanek, wzmocnienia mięśni oraz wsparcia układu odpornościowego.
2. Węglowodany: Dostarczają energii niezbędnej do codziennych aktywności oraz walki z chorobą.
3. Tłuszcze: Zawierają kwasy tłuszczowe niezbędne dla organizmu oraz pomagają w przyswajaniu niektórych witamin.
4. Witaminy i minerały: Wartościowe składniki odżywcze, takie jak witaminy A, C, D, E, K, witaminy z grupy B, żelazo, cynk, magnez, potas, wapń, miedź, selen, które wspierają funkcjonowanie organizmu i układu odpornościowego.
5. Błonnik: Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego oraz zapobiegają zaparciom.
6. Kalorie: Odpowiednia kaloryczność (normatywna, niska lub wysoka) kaloryczność jest istotna dla zapewnienia odpowiedniej ilości energii pacjentowi i wspomagania go w momencie wyższego wydatkowania energetycznego.

 

Warto dodać, że wsparcie żywieniowe jest również rekomendowane dla osób zdrowych, lecz wtedy zaleca się stosowanie minimalnych dawek aby uzupełnić dietę o składniki odżywcze lub wzmocnić niektóre funkcje organizmu. W naszej ofercie będą to przede wszystkim takie produkty jak Energy Zip Senior, Immax oraz Nutrego Forte. Proponujemy także produkty specjalistyczne, jak np. Instanth Neo rekomendowany dla pacjentów zmagających się z chorobą Alzheimera.
 

Uzupełnianie braków żywieniowych to główny cel żywienia medycznego

W trakcie choroby apetyt może być zmniejszony, co prowadzi do niedoborów żywieniowych. Pojawiają się różne dolegliwości i utrudniania w spożywaniu posiłków. Doustne suplementy pokarmowe mogą zapewnić niezbędne składniki odżywcze, które są trudne do uzyskania z jedzenia, szczególnie gdy dieta jest ograniczona i trzeba ją ściśle bilansować.

Rodzaje proponowanych diet

• Dieta wysokokaloryczna i wysokobiałkowa – przeznaczona głównie dla osób wymagających intensywnego wsparcia odżywczego w celu przywrócenia lub utrzymania masy ciała oraz odbudowy tkanki mięśniowej. Przykłady to produkty z serii Nutrego Forte.
• Dieta dla pacjentów z cukrzycą – te produkty są dostosowane do potrzeb osób z cukrzycą, zapewniając odpowiednią kontrolę poziomu cukru we krwi oraz zbilansowaną ilość węglowodanów i białek. Przykłady to Nutrego DIA.
• Dieta z dodatkiem błonnika – środki te zawierają dodatek błonnika, który wspomaga funkcjonowanie układu pokarmowego, jest korzystny dla zdrowia jelit i pomaga w regulacji poziomu cukru we krwi. Przykłady to Nutrego FIBRE+.
• Dieta bogatoresztkowa – ta kategoria obejmuje produkty bogate w składniki odżywcze, które wspomagają funkcjonowanie przewodu pokarmowego i są pełnowartościowe. Służą do optymalizacji diety osób z określonymi potrzebami żywieniowymi, na przykład z cukrzycą.
• Żywność terapeutyczna w proszku – takie produkty są przeznaczone dla osób, które mają problemy z konwencjonalnym spożywaniem pokarmów. Mogą być łatwo zmieszane z wodą lub innymi płynami, umożliwiając łatwe dostarczanie potrzebnych składników odżywczych. Zobacz diety w proszku
• Dieta hiperkaloryczna w chorobie nerek – koncentraty kaloryczne o obniżonej zawartości elektrolitów, które mają na celu dostarczenie dużej ilości energii w małej objętości, idealne dla pacjentów z niedożywieniem lub zagrożonych niedożywieniem w przewlekłej lub ostrej chorobie nerek w fazie przeddializacyjnej. Przykład to Nutrego Renal
• Dieta wysokobiałkowa dla osób po dializie – specjalistyczne produkty dla osób, które przeszły procedury dializy. Produkty te zapewniają odpowiedni poziom białka, które jest kluczowe w procesie regeneracji i utrzymania funkcji nerki po dializie. Przykład Nutrego Renal HP (nie mylić z Renal bez HP)

Żywienie pacjenta w chorobach przewlekłych

Nie można uogólniać tego bardzo rozległego tematu, bowiem nie ma dwóch jednolitych sposobów postępowania w przypadku stanów przewlekłych. Z tego powodu powiemy tu jedynie ogólnie, że 

Rekomendacje dotyczące zdrowego żywienia w chorobach przewlekłych są opracowywane przez organizacje takie jak Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), a także instytuty zdrowia publicznego i naukowe towarzystwa dietetyczne na całym świecie. Te instytucje regularnie publikują wytyczne żywieniowe oparte na najnowszych badaniach naukowych, aby wspierać zdrowie i dobre samopoczucie pacjentów.

Natomiast ważne jest, aby pacjenci z chorobami przewlekłymi konsultowali się z dietetykiem lub lekarzem w celu opracowania spersonalizowanego planu żywieniowego, który będzie odpowiadał ich indywidualnym potrzebom i wspierał proces leczenia oraz profilaktyki chorób przewlekłych.

Kluczowe czynniki zapobiegania i żywienia już w trakcie choroby to:

• Kontrola masy ciała. Zdrowa dieta pomaga utrzymać prawidłową masę ciała lub wspomaga redukcję nadwagi, co jest istotne w zapobieganiu chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2 i otyłości.
• Poprawa profilu lipidowego. Ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych i zastąpienie ich tłuszczami roślinnymi może obniżyć poziom "złego" cholesterolu (LDL) we krwi, co zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
• Kontrola ciśnienia krwi. Dieta bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe i ograniczenie soli może pomóc w obniżeniu ciśnienia krwi, co jest kluczowe w prewencji chorób sercowo-naczyniowych.
• Zapobieganie cukrzycy. Zdrowa dieta, bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe i ograniczenie cukrów prostych, może pomóc w kontrolowaniu poziomu glukozy we krwi i zmniejszeniu ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2.

Suplementy w rekonwalescencji po operacjach

Po operacjach organizm potrzebuje dodatkowego wsparcia w regeneracji tkanek. Więcej na ten temat piszemy w dziale dieta po operacji.

Jak wybrać odpowiednią dietę / żywność medyczną?

Konsultacja z lekarzem

Podstawą doboru jest konsultacja z lekarzem, dietetykiem klinicznym, którzy po diagnozie pacjenta są w stanie zaproponować żywienie wspierające lub opracować bardziej rygorystyczną dietę.

Pamiętaj, że przy wyborze produktów żywieniowych i wsparcia zawsze należy skonsultować się z lekarzem - chociażby dlatego, aby uniknąć interakcji z lekami i dostosować suplementy do indywidualnych potrzeb i przede wszystkim nadać cel żywieniu. Warto tutaj podkreślić, że w naszym kraju wiele osób cierpi na bezrefleksyjne korzystanie z suplementów żywieniowych.

1. Dawkowanie: Preparaty do żywienia medycznego należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza lub dietetyka i przestrzegać informacji z ulotki/opakowania produktu. Zazwyczaj zaleca się spożywanie określonej ilości preparatu dziennie, dostosowanej do indywidualnych potrzeb pacjenta. Wszystkie produkty mają dokładnie odmierzoną dawkę co pozwala na precyzyjne podawanie kalorii.
2. Sposób spożycia: Preparaty do żywienia medycznego można spożywać jako uzupełnienie posiłków lub jako zamiennik całego posiłku, w zależności od zaleceń lekarza. Mogą być one podawane w formie napojów lub dodawane do potraw. Zobacz nasz dział przepisy, dzięki czemu dowiesz się jak urozmaicić dietę pacjenta.
3. Czas stosowania: Czas stosowania preparatów do żywienia medycznego powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta, uzgodniony z lekarzem i kontrolowany obserwacją. Zazwyczaj preparaty te są stosowane przez określony czas, aż pacjent będzie w stanie spożywać wystarczające ilości tradycyjnego pożywienia. Warto też stosować je przed zalecaną operacją - piszemy o tym więcej w dziale prehabilitacja

Jakie są zastosowania ONS

Zgodnie z określeniem Europejskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego i Metabolizmu (ang. The European Society of Clinical Nutrition and Metabolism, ESPEN), doustne suplementy pokarmowe (ang. oral nutrition supplements, ONS) występują w postaci płynnej, półpłynnej (jak kremy) lub sproszkowanej i mają na celu dostarczanie energii oraz składników odżywczych. W zależności od formy, suplementy te mogą być gotowe do bezpośredniego spożycia (np. napoje butelkowane), służyć jako baza do przyrządzenia mieszanki lub być dodatkiem do standardowej żywności oraz płynów.

ONS są klasyfikowane jako żywność specjalnego przeznaczenia medycznego, czyli takie produkty, które stosuje się do całkowitego lub częściowego żywienia pacjentów pod kontrolą medyczną, kiedy pacjenci ci nie mogą prawidłowo spożywać, trawić lub przyswajać żywności albo poszczególnych jej składników.

Wsparcie żywieniowe pacjentów niedożywionych lub zagrożonych niedożywieniem - kluczowe zasady

Podstawą wsparcia żywieniowego pacjentów onkologicznych zagrożonych niedożywieniem jest zrozumienie, że choroba nowotworowa często prowadzi do hipermetabolizmu oraz różnych problemów związanych z jedzeniem, takich jak brak apetytu czy trudności w trawieniu. Pacjenci ci często wymagają specjalistycznego wsparcia żywieniowego, które obejmuje stosowanie doustnych suplementów pokarmowych, żywienia do- i pozajelitowego. Ważne jest, aby preparaty odżywcze dostarczały odpowiednią ilość białka i kalorii, oraz aby były dostępne w różnych formach i smakach, co zwiększa prawdopodobieństwo ich przyjmowania przez pacjentów.

Doustne suplementy pokarmowe (ONS) odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu i leczeniu niedożywienia u chorych na nowotwory. Są one zazwyczaj bogate w białko i kalorie, co pomaga w walce z utratą masy ciała i wyczerpaniem, które są typowe dla osób z chorobami nowotworowymi. ONS często zawierają również kwasy tłuszczowe omega-3, które pomagają zmniejszyć kacheksję i wspierają zmiany metaboliczne w organizmie pacjenta.

Żywienie chorych na nowotwory musi być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjentów i może wymagać częstego modyfikowania w zależności od stanu zdrowia i reakcji na leczenie. ONS są łatwo dostępne w różnych formach, co umożliwia ich wykorzystanie do przygotowywania różnorodnych posiłków i przekąsek, które mogą być atrakcyjne dla pacjentów, nawet tych z mniejszym apetytem.

Zaleca się, aby suplementy były przyjmowane między posiłkami, w małych ilościach, ale często i w odpowiednich dawkach, co może pomóc zwiększyć całkowite spożycie składników odżywczych. Ponadto, dostępność doustnych suplementów pokarmowych na rynku polskim w formie gotowych do spożycia płynów, proszków, czy tabletek ułatwia ich stosowanie zarówno w warunkach domowych, jak i szpitalnych.

Podsumowując, kluczowe zasady wsparcia żywieniowego dla pacjentów onkologicznych zagrożonych niedożywieniem koncentrują się na dostarczaniu wysokoenergetycznych i bogatych w białko preparatów, które są dostępne w formach i smakach zachęcających do ich spożywania, a także na indywidualnym dostosowaniu diety do potrzeb i preferencji każdego pacjenta.